Na een eerste prik van koning winter afgelopen weekend, doet de winter binnen afzienbare tijd duidelijk een tweede poging om Europa te veroveren. Hoe dit zit, én de aanloop naar kerst, bespreken we in deze nieuwe 30-daagse voor gladheidbestrijders.
Afgelopen weekend liet koning winter voor het eerst dit winterhalfjaar van zich horen. Zondagochtend was het op de koudste plaatsen afgerond -9 graden, vlak boven het gras is zelfs -11.0 graden gemeten. Zondagavond werd de eerste poging gedaan om de koude lucht te verdrijven, wat vooral in Overijssel en Flevoland de eerste sneeuw opleverde. Uiteindelijk duurde het tot maandagavond voordat (vrij) zachte oceaanlucht ons land weer in zijn greep had.
Deze week hebben we vooral met vrij zacht weer te maken door lagedrukgebieden boven de Atlantische Oceaan. Een ontzettend lang leven lijkt dit stromingspatroon niet beschoren, want een flink hogedrukgebied lijkt zich vanaf het weekend te ontwikkelen boven het westen van Rusland.
Signalen voor krachtige hogedrukgebieden
De sterke westelijke stroming, zoals we in dit jaargetijde tegenwoordig vaker zien dan de klassieke winterstromingen, komt dit jaar tot nu toe niet echt van de grond. De straalstroom ligt steeds vrij zuidelijk over de Atlantische Oceaan, waardoor relatief warme lucht uit het zuiden boven of nabij onze omgeving hogedrukgebieden nieuwe impulsen blijft geven. Hierdoor stokt steeds de westcirculatie en is het, op een enkele storing na, tamelijk rustig najaarsweer.
In sommige berekeningen komt een opvallend krachtig hogedrukgebied voor de dag boven Rusland. De precieze positie en kracht zijn nog onzeker. Dat een krachtig hogedrukgebied ontstaat, lijkt echter vrijwel een zekerheid. Data: NCEP-GFS.
Vanaf het weekend lijkt echter het één en ander te veranderen. Een zone met behoorlijk warme lucht op grotere hoogte stroomt vanuit Zuidoost-Europa richting de Poolstreken. Hierdoor krijgt een hogedrukgebied boven het noordwesten van Rusland de kans zich bijzonder krachtig te ontwikkelen. In diverse berekeningen zijn luchtdrukwaarden van 1050 hPa of hoger niet zeldzaam. Een stevige atmosferische blokkade lijkt daarmee in de maak. De grote vraag is natuurlijk of dit uiteindelijk winterweer oplevert in onze omgeving.
Grote kans op oostenwinden
Daar waar de zuiden- en zuidwestenwinden de komende dagen duidelijk de overhand hebben in de berekeningen, begint daar vanaf medio halverwege volgende week duidelijk verandering in te komen. In de tweede helft van volgende week is de kans op windrichtingen tussen zuidoost en noordoost ongeveer 30 procent, in de week van 5 december is die kans zelfs nog wat groter. Dit is gerust opvallend te noemen gezien de termijn.
In de loop van volgende week krijgt de wind duidelijk voorkeur voor richtingen tussen zuidoost en noordoost. In de week van 5 december is die kans zelfs nog wat groter. Wat de gevolgen voor ons weer zijn, is nog onduidelijk. Bron data: ECMWF.
Met de toenemende kans op oostenwinden, neemt ook de kans op kouder weer duidelijk toe. Boven Oost-Europa is in de 30-daagse duidelijk kouder weer dan gemiddeld te zien, boven onze omgeving ligt de temperatuur (aanvankelijk) rond of boven normaal. Of de koudere lucht ons bereikt is vraag 1, hoe koud de lucht precies wordt, is de volgende vraag. In geval van een helder weerbeeld kunnen we bij dit stromingspatroon gerust uitgaan van koude nachten en overdag temperaturen over het algemeen boven het vriespunt. De lucht is dan droog, dus grootschalige gladheid lijkt dan niet waarschijnlijk.
Anders wordt het wanneer de lucht vochtiger is. De kans op hardnekkige mist, nevel of laaghangende bewolking neemt dan toe. De nachten worden dan stukken minder koud, overdag komt de temperatuur ook een stuk minder hoog te liggen. Opklaringen op 'ongunstige' momenten kunnen dan zomaar vervelende situaties opleveren waarbij het vaak nét wel of nét niet glad wordt.
Winter in tweede decemberhelft?
Ook in de aanloop naar kerst is in de 30-daagse aanvankelijk een duidelijk signaal te zien voor een bovengemiddelde luchtdruk ten noorden van onze omgeving. Koude lucht vanuit de Poolstreken kan dan eventueel onze omgeving bereiken, maar hierin zit uiteraard de nodige onzekerheid. Richting kerst wordt het signaal in de 30-daagse wat luchtdruk betreft een stuk diffuser.
Wat duidelijk is, is dat de wateren van de Noordzee en Oostzee in deze periode nog duidelijk warmer zijn dan gemiddeld door het zachte en zonnige herfstweer van de afgelopen periode. Bij windrichtingen over deze wateroppervlakken zal het dan minder koud zijn dan normaal in dezelfde situatie. Waar de wind in deze periode vandaan komt, is echter nog verre van duidelijk. De twee grootste kanshebbers zijn een zuidweststroming of juist een geblokkeerd patroon zoals we ze na komend weekend zien ontvouwen.
Op de lange termijn is de kans op een duidelijk geblokkeerd patroon min of meer gelijk aan een weststroming (NAO+). Dat maakt de onzekerheid groot. Bron: ECMWF.
Hoe de toekomst er richting kerst uit komt te zien, hangt volledig af van het Russisch hogedrukgebied dat in de loop van volgende week vorm krijgt. Het heeft er alle schijn van dat dit hogedrukgebied langzaam westwaarts richting de Atlantische Oceaan verplaatst. Wat daarna gebeurt, weten we gewoon nog niet. Met relatief koude lucht in onze buurt van de situatie begin december, is de kans op een zeer zachte december in elk geval niet heel groot. Misschien wordt het voor gladheidbestrijders een drukkere decembermaand dan in de afgelopen jaren....
Strooiheld van het jaar
Dit gladheidseizoen zetten we zogenaamde ‘strooihelden’ in het zonnetje. Iedereen die zich met gladheidbestrijding bezighoudt, valt onder deze categorie. Infoplaza helpt met een dashboard vol insights, en advies van meteorologen. Maar het echte werk wordt gedaan door de schouwers, de strooiers, de sproeiers en de schuivers. En jij kan iemand nomineren voor strooiheld van het jaar!
