December begon nog met een winterse periode. De temperatuur daalde af en toe tot iets onder het vriespunt, en vooral in de noordoostelijke helft van het land viel op meerdere dagen sneeuw. De afgelopen weken is van winterweer in Nederland absoluut geen sprake geweest. Een zuidwest- of westenwind voerde lucht aan afkomstig uit subtropische gebieden. Boven het relatief warme water van de Atlantische Oceaan trok deze luchtmassa ook veel vocht op en dat resulteerde uiteindelijk in zacht en kletsnat decemberweer.
Kou zit in het noorden
Ondanks dat bij ons van winterweer geen sprake is geweest de afgelopen weken, is dat in het noorden van Europa wel anders. Daar is het sinds begin november al volop winter. De winterkou is hier eigenlijk nooit weggeweest.Deze vrieskou werd de afgelopen tijd netjes op zijn plaats gehouden door actieve lagedrukgebieden die met enige regelmaat vanaf de oceaan via Schotland naar de Baltische Staten schoven. Noord van de depressies waaide een oostenwind zodat in Schotland, Denemarken en Polen heel af en toe de Scandinavische vrieskou kon binnendruppelen.
Bij ons, aan de zuidzijde van de lagedrukgebieden stond de eerder genoemde westenwind en was het dus ronduit zacht. Tot en met de jaarwisseling zien we op de weerkaart niet heel veel verandering optreden. De jaarwisseling zal net als de voorgaande jaren zonder gladheid gaan verlopen al is het niet zo extreem zacht als vorig jaar en het jaar ervoor toen het 14 tot 16 graden was. Dit jaar is het een graad of 6 en de stevige wind maakt het voor het gevoel zelfs nog een stuk guurder.
Afbeelding 1: temperatuurverwachting voor de jaarwisseling. We zien een duidelijke tweedeling met in het noorden van Europa stevige vorst en in de rest van Europa temperaturen (ruim) boven nul. Alleen in berggebieden zoals de Alpen is er nog sprake van vorst tijdens de jaarwisseling. Bron: I'm WeatherKouder in het nieuwe jaar
Na de jaarwisseling, worden de weerkaarten voor de gladheidbestrijders toch wat spannender. We zien dat boven het noorden van Europa de luchtdruk wat gaat oplopen en daardoor worden de depressies die net ten noorden van ons land oostwaarts schuiven niet alleen minder actief, ze lijken ook een wat zuidelijkere koers te gaan volgen.
Afbeelding 2: Begin januari zien we de kou zich iets naar het zuiden uitbreiden. In het noorden van Zweden en Finland kan het dan op sommige plaatsen wel 40 graden vriezen. Bron I'm WeatherIn Scandinavië lijkt de winter zich alleen maar te verscherpen. Temperaturen begin volgend jaar van -30 tot misschien wel -40 graden zijn heel goed mogelijk, maar ook bij ons zien we dat de temperatuur een daling laat zien. Of we direct kunnen spreken over winterweer met dagelijks strooiacties is nog even de vraag, maar we zien wel dat de eerste strooiacties van 2024 niet al te lang op zich doen wachten. Een licht winters weertype lijkt toch wel zeer aannemelijk, zeker als na de eerste volle januarimaand hogedruk zich meer en meer gaat uitbreiden naar IJsland. Bij ons kan dan een wat koudere noordoostenwind opsteken waarmee de temperatuur echt gevoelig omlaag zal gaan.
Poolwervel
Tenslotte zien we ook in de hogere delen van de atmosfeer, en dan vooral boven het poolgebied, interessante zaken. Steeds meer atmosfeermodellen komen met een zogenaamde plotselinge opwarming van de stratosfeer. Zonder in te gaan op de technische aspecten van zo’n ‘sudden stratospheric warming’, weten we uit het verleden dat dit het weer op de gematigde breedte enkele weken later flink in de war kan schoppen. Zo kunnen we de sneeuw en stevige vorst van februari 2021 en de sneeuw die toen nog in april viel, direct koppelen aan dit fenomeen. Of het uiteindelijk tot een officiële plotselinge opwarming komt en of dat dan nog een koud slot van de winter gaat opleveren, is afwachten. De komende tijd komen we hier nog wel vaker op terug.
Afbeelding 3: In de week van 8 tot 15 januari zal het niet alleen in Noord-Europa koud zijn, de kou weet zich flink zuidwaarts uit te breiden met daardoor een grote kans op strooiacties in Nederland. Bron: ECMWF
Strooiheld van het jaar
Voor de tweede keer achter elkaar organiseert Infoplaza de Strooiheld van het jaar-verkiezing. Hierin worden gladheidsbestrijders in het zonnetje gezet. Wie verdient het volgens jou om de titel 'Strooiheld van het jaar 23/24' te krijgen? Laat het ons weten en wie weet wordt jouw collega winnaar!
