Donderdag 18 augustus 2011 ging het gigantisch mis op het festivalterrein van Pukkelpop, vlakbij het Belgische Hasselt. Een zware onweersbui trok aan het eind van de middag recht over het festivalterrein, met alle gevolgen van dien. Deze gebeurtenis heeft weerbewaking ineens aandacht gegeven.
Wat als een mooie zomerdag begon, eindigde gitzwart. Letterlijk én figuurlijk. Aan het eind van de middag op donderdag 18 augustus 2011 trok een zware onweersbui met de kern precies over het festivalterrein van Pukkelpop, vlakbij het Belgische Hasselt. Hagelstenen van enkele centimeters doorsnede vielen uit de lucht en door zeer zware windstoten werd de festivalcamping verwoest en stortten enkele grote festivaltenten in. Het gevolg: 5 dodelijke slachtoffers en circa 140 gewonden.
Rond 15:30 begonnen de eerste (onweers)buien te ontstaan op de Frans-Belgische grens. Van deze groep buien werd uiteindelijk één bui dominant en wist zich in anderhalf uur te ontwikkelen tot een zware onweersbui 'met alles erop en eraan'. Iets na 18:00 uur bereikte deze zware onweersbui het festivalterrein van Pukkelpop en ging het dus gruwelijk mis.
Een zware onweersbui, zoals waargenomen vanaf de radar in De Bilt, bereikte even na 18:00 uur (1600 UTC) het festivalterrein van Pukkelpop (rode vierkante marker). Binnen enkele minuten ging het van nul naar compleet noodweer.
De bezoekers van het festival werden compleet overvallen door de onweersbui. Daar waar het ene moment nog niks aan de hand was, was het een minuut later totale chaos. Het begon stevig te regenen, daarnaast vielen ook flinke hagelstenen. De wind nam ook heel snel toe. Niet lang nadat de onweersbui het festivalterrein bereikte kwamen windstoten ruimschoots boven 100 km/uur uit. Mensen werden nadrukkelijk verzocht de festivaltenten te verlaten vanwege onmiddellijk instortingsgevaar, maar het vallen van forse hagelstenen zorgde ervoor dat mensen juist de tenten binnen gingen om te schuilen. Het leverde in elk geval heftige verhalen op van ooggetuigen:
Weerbewaking werd ineens belangrijk
Tot 18 augustus 2011 was weerbewaking nog geen algemeen begrip in de festivalwereld. Eigenlijk moet het anders worden verwoord: tot 18 augustus 2011 is het -gelukkig!- nagenoeg altijd goed gegaan wat weer en festivals betreft. Na Pukkelpop 2011 was het anders: weerbewaking bij grote festivals werd steeds belangrijker, intussen is het niet meer weg te denken. Maar: had het Pukkelpopdrama met weerbewaking anders af kunnen lopen?
Of het Pukkelpopdrama volledig had kunnen worden voorkomen? Het antwoord daarop is bijzonder lastig te geven. De weersverwachting voor die dag was dat in de loop van de middag forse buien konden ontstaan. Halverwege de middag ontstonden de buien ook daadwerkelijk, en in de uren daarna was duidelijk dat een zware bui richting het festival trok. Het meteorologisch deel van het verhaal was dus duidelijk, de grote vraag is alleen of het terrein op tijd ontruimd had kunnen worden. Het is immers schier onmogelijk om tienduizenden mensen elders op te vangen om te schuilen voor het naderend onweer. Wat achteraf de beste oplossing was geweest, zullen we helaas nooit weten.
Nu tegenwoordig weerbewaking een bekend begrip is in de festivalwereld, is steeds vaker de invloed ervan te zien. In de afgelopen jaren zijn festivals (deels) afgelast vanwege de verwachte weersomstandigheden. Uiteraard hebben de gebeurtenissen in 2011 hier deels een oorzaak aan, maar de toegenomen kwaliteit van de weerbewaking zonder meer ook.
In de toekomst vaker kans op onweer?
Of zware onweersbuien van dit kaliber in de toekomst vaker zullen voorkomen, weten we gewoonweg niet. De omstandigheden waarin dit soort buien voorkomen, komen hooguit enkele keren per jaar voor, soms ook gewoon jaren niet.
Belangrijker om te noemen is dat het aantal festivals de laatste jaren flink is toegenomen, en daarmee indirect ook de kans dat een zware onweersbui een festival treft. Sinds 2011 zijn er legio voorbeelden van zware onweersbuien op festivaldagen, zoals tijdens Dicky Woodstock in 2012, Pinkpop 2014 en diverse Bevrijdingsfestivals in 2015. In zowel 2015 als 2016 werd het Duitse Festival Rock am Ring getroffen door een blikseminslag, waarbij in beide jaren tientallen gewonden zijn gevallen.
In het jaar voor Pukkelpop is het ook nét goed gegaan voor de Zwarte Cross. Diverse tenten raakten zwaar beschadigd door zware onweersbuien, alleen gebeurde dit tijdens de opbouwfase van het festival. Dus weerbewaking kan ook van groot belang zijn tijdens de op- en afbouw van festivals.
Goede weersverwachting blijft noodzakelijk
Voor alle weer gerelateerde risico’s heeft Infoplaza een handige dashboard gecreëerd. Hierin zie je gelijk in één oogopslag of je risico’s loopt. Zo kom je nooit voor verassingen te staan!
