Bij een serieuze winterweek waarbij de strooidiensten er geregeld op uit moeten, krijgen we regelmatig de vraag waarom het soms toch glad was, ondanks dat er was gestrooid. Dit kan te maken hebben met rijpvorming na het strooien. Hoe dat precies zit, daar gaan we in dit artikel nader op in.
De meeste gladheidsbestrijders zullen dit weten, maar voor de volledigheid is het goed dit nog even te benoemen. Als we spreken van gladheid door condensatie of rijpvorming moet de weg eerst condenseren en dat kan als de dauwpuntstemperatuur hoger ligt dan de wegdektemperatuur. Er vindt dan een vochttransport plaats van de lucht naar de weg. Als dit proces plaatsvindt boven nul dan wordt de weg nat. Daalt het wegdek vervolgens onder het vriespunt dan bevriest de weg. Is de temperatuur van het wegdek al onder nul dan is er sprake van rijpvorming op de weg. Dan zie je vaak dat de weg wit uitslaat.
In de serieuze winterweek in december 2022 was er ook regelmatig sprake van rijpvorming. Dit werd toen goed voorzien door onze meteorologen en er werd waar nodig gestrooid door de gemeentes en provincies. Tot zover niks spannends of nieuws. Het gevaar zat hem in het tijdstip van strooien en de rijpvorming daarna. Al gedurende de dag werd duidelijk dat het in de avond en nacht tot rijp zou komen. Het was geen situatie waarbij afgewacht hoefde te worden en dus kon er al een vroege strooiactie opgezet worden. De meeste klanten besloten om direct na de spits een strooiactie uit te voeren zodat ze op tijd weer klaar zouden zijn. Dat kunnen we ook typeren als een sociale strooiactie.
Op dat moment neemt het aandeel van verkeer sterk af, wat de werking van zout toch enigszins kan belemmeren. In het begin van de nacht ontstonden er nog geen problemen, maar later in de nacht en in de ochtend wel. Klanten belden op om aan te geven dat sommige wegen spekglad waren geworden. Dit was niet te wijten aan te weinig zout op de weg, want de avond ervoor was er gestrooid. Verdunning was er nog niet of nauwelijks geweest en de geleiding was hoog (duiding dat er voldoende zout aanwezig is). In deze situatie heeft zich rijp gevormd op het aanwezige strooizout. Het zout was als het ware omgeven door rijpkristallen. In de ochtend zie je in zo'n situatie vaak dat de temperatuur en het dauwpunt sterk oplopen als de zon erbij komt. De wegdektemperatuur reageert een stuk trager waardoor zelfs rond 10 uur nog sterke rijpvorming kan ontstaan. Ondanks aanwezig zout kan het dan toch verraderlijk glad worden.
Wat is dan de oplossing in zo'n situatie? Het lastige is dat er nauwelijks een goede oplossing te bedenken is. Gladheidscoördinatoren kwamen met meldingen van wit uitgeslagen wegen en sommige gemeentes en provincies besloten opnieuw te strooien. Feit is dat er al ruim voldoende zout lag en er vooral ‘optisch’ gezien sprake was van gladheid. Wat wel belangrijk is, is dat het zout 'ingereden' wordt met de rijp. Als het eenmaal met elkaar gaat vermengen zien we dat de rijpkristallen verdwijnen en dat er gewoon water overblijft. We weten allemaal dat zout een vriespuntverlagend effect heeft dus bij menging zal rijp dan snel verdwijnen. Dat de weg wit kleurt van plotselinge rijpvorming is dus goed mogelijk ondanks dat er genoeg zout ligt. Rijp op zout zie je, maar de ijskristallen zijn niet echt glad en de eerste en tweede auto die er overheen rijden zorgen voor de menging met het zout en het weer zwart worden van het rijspoor. Vooral menging helpt dus om gladheid te voorkomen, een extra strooiactie niet.
De meteorologen van Infoplaza zijn op de hoogte van dit proces en kunnen de situatie goed inschatten. Als zo'n situatie dreigt voor te komen dan proberen we dit altijd te vermelden in onze adviezen. Er is ook altijd de mogelijkheid om contact met ons op te nemen om eventuele zorgen met ons door te spreken zodat wij gladheidsbestrijders van de juiste adviezen kunnen voorzien.
Voor de derde keer op rij organiseert Infoplaza de verkiezing 'Strooiheld van het jaar'. Hierin worden gladheidsbestrijders in het zonnetje gezet. Wie verdient het volgens jou om de titel 'Strooiheld van het jaar 24/25' te krijgen? Laat het ons weten en wie weet wordt jouw collega winnaar!