In december 2022 hebben we te maken gehad met een serieuze winterweek waarbij de strooidiensten er geregeld op uit moesten. In die week kregen we ook regelmatig de vraag waarom het soms toch glad was ondanks dat er pas was gestrooid. Daar gaan we in dit artikel nader op in.
Wat is rijp ook alweer?
Om bovenstaande vraag de beantwoorden moeten we uiteraard weten wat rijp is. De meeste gladheidsbestrijders zullen dit weten, maar voor de volledigheid is het goed dit nog even te noemen in deze blog. Als we spreken van gladheid door condensatie of rijpvorming moet de weg eerst condenseren en dat kan als de dauwpuntstemperatuur hoger ligt dan de wegdektemperatuur. Dan vindt er een vochttransport plaats van de lucht naar de weg. Als dit proces plaatsvindt boven nul dan wordt de weg nat. Daalt het wegdek vervolgens onder het vriespunt dan bevriest de weg. Is de temperatuur van het wegdek al onder nul dan is er sprake van rijpvorming op de weg. Dat zie je vaak als de weg wit uitslaat.
Op deze weg is er duidelijk rijpvorming op de weg te zien. Foto van Ben Saanen.
De situatie in december
Ook in december 2022 was er regelmatig sprake van rijpvorming. Dit werd goed voorzien door de meteorologen van Infoplaza en er werd waar nodig gestrooid door de gemeentes en provincies. Tot zover is er niks spannends/nieuws te melden. Het gevaar zat hem in het tijdstip van strooien en de rijpvorming daarna. Al gedurende de dag werd duidelijk dat het in de avond en nacht tot rijp zou komen. Het was geen situatie waarbij afgewacht hoefde te worden en dus kon er al een vroege strooiactie opgezet worden. De meeste klanten besloten om direct na de spits een strooiactie uit te voeren zodat ze op tijd weer klaar zouden zijn. Dat kunnen we ook typeren als een sociale strooiactie.
Op dat moment neemt het aandeel van verkeer sterk af, wat de werking van zout toch enigszins kan belemmeren. Gedurende de nacht ontstonden er nog geen problemen, maar juist later in de nacht en in de ochtend ontstonden de problemen. Klanten belden op om aan te geven dat sommige wegen spekglad waren geworden. Dit was niet te wijten aan te weinig zout op de weg, want de avond ervoor was er gestrooid. Verdunning was er nog niet of nauwelijks geweest en de geleiding was hoog (duiding dat er voldoende zout aanwezig is). In deze situatie heeft zich rijp gevormd op het aanwezige strooizout. Het zout was als het ware omgeven door rijpkristallen. In de ochtend zie je in zo'n situatie vaak dat de temperatuur en het dauwpunt sterk oplopen als de zon erbij komt. De wegdektemperatuur reageert een stuk trager waardoor zelfs rond 10 uur nog sterke rijpvorming kan vormen. Ondanks aanwezig zout kan het dan toch verraderlijk glad worden.
Niet alleen op de weg kan rijp ontstaan, maar juist ook op bomen of gras die vaak nog kouder zijn dan een weg. Foto van Albert Thibaudier.
De oplossing
Wat is dan de oplossing in zo'n situatie? Het lastige is dat er nauwelijks een goede oplossing te bedenken is. Gladheidscoördinatoren kwamen met meldingen van wit uitgeslagen en besloten gemeentes en provincies opnieuw te strooien. Feit is dat er al ruim voldoende zout lag en er vooral ‘optisch’ gezien sprake was van gladheid. Wat wel belangrijk is, is dat het zout 'ingereden' wordt met de rijp. Als het eenmaal met elkaar gaat vermengen zul je zien dat de rijpkristallen verdwijnen en dat er gewoon water overblijft. We weten allemaal dat zout een vriespuntverlagend effect heeft dus bij menging zal rijp dan snel verdwijnen. Dat de weg wit kleurt van plotselinge rijpvorming is dus goed mogelijk ondanks dat er genoeg zout ligt. Rijp op zout zie je, maar de ijskristallen zijn niet echt glad en de 1e en 2e auto die er overheen rijden zorgen voor de menging met het zout en dus het zwart worden van het rijspoor. Vooral mening helpt dus om gladheid te voorkomen, een extra strooiactie niet.
De meteorologen van Infoplaza zijn op de hoogte van dit proces en kunnen de situatie goed inschatten. Als zo'n situatie dreigt voor te komen dan proberen we dit altijd te vermelden in onze adviezen. Uiteraard is er ook altijd de mogelijkheid om contact met ons op te nemen om eventuele zorgen die je hierover hebt met ons door te spreken zodat wij jullie van de juiste adviezen kunnen voorzien.
Meer weten?
Wil je meer informatie over de mogelijkheden voor een betrouwbaar advies voor optimale en lokale gladheidsbestrijding? Neem dan eens contact met ons op.
