Extreme hitte, kou en hoge zonkracht: er zijn verschillende weersomstandigheden die een invloed hebben op de gezondheid van festivalbezoekers. Welke gezondheidsrisico’s een bepaald weertype kan veroorzaken leggen we in dit artikel uit.
Hitte
Op hete dagen kan de temperatuur van het lichaam te hoog worden. Door zweten en onvoldoende drinken kan te veel vocht verloren gaan waardoor het lichaam de warmte niet meer kwijt kan (hittestress). Klachten tijdens oververhitting zijn vermoeidheid, krampen, hoofdpijn en misselijkheid. Er zijn twee vormen van oververhitting.
Warmtestuwing of -uitputting: Het lichaam probeert de temperatuur constant rond de 37 graden te houden. Bij warmtestuwing heeft het lichaam moeite met de hitte. Tijdens inspanning kan het lichaam uitdrogen en te veel zout verliezen; als gevolg daarvan krijgt de persoon kramp in de spieren (hittekramp).
Hitteberoerte (Zonnesteek): Bij een hitteberoerte hebben personen vaak last van een rode en droge huid, krampen, stuiptrekkingen en in heel ernstige gevallen verlies van het bewustzijn. Het kan zelfs leiden tot de dood; daarom moet er snel medische hulp komen. Hierbij moet de lichaamstemperatuur door actief koelen zo snel mogelijk verlaagd worden.
De zogenaamde gevoelstemperatuur of hitte-index wordt berekend uit een combinatie van luchttemperatuur en luchtvochtigheid. Hoe vochtiger de lucht is, hoe minder makkelijk zweet op onze huid verdampt, waardoor het koelende effect verdwijnt. Vaak voelt het op warme en vochtige dagen drukkender aan dan wanneer de lucht droog is. De temperatuur is echter niet de enige component die bij hittestress een rol speelt. Op dagen met meer bewolking is de kans op hittestress een stuk kleiner omdat de directe instraling van de zon minder groot is. Ook wind speelt uiteraard een rol; wie kent niet het verkoelende gevoel wanneer er een zacht briesje waait. Staat een festivalterrein dus tussen (hoge) gebouwen of bomen, kan de wind minder makkelijk waaien waardoor het een stuk warmer kan aanvoelen. Lees hier hoe je hitteoverlast op jouw festivalterrein kunt voorkomen.
Actuele hitte-index. Bron: Weerplaza
In de vaak gebruikte hitte-index wordt de windsnelheid niet in de berekening meegenomen. Wel zijn er geavanceerde maatstaven voor hittestress zoals de PET (Physiological Equivalent Temperature) of de UTCI (Universal Thermal Climate Index). Deze indexen worden met name door wetenschappers gebruikt om de gevoelstemperatuur in steden aan te duiden. De meeste steden zijn namelijk warmer dan de landelijke omgeving. Dit komt doordat gebouwen in steden warmte makkelijker vasthouden en daarnaast wordt in steden vaak ook warmte geproduceerd.
In Nederland werd op 25 juli 2019 in het Noord-Brabantse Gilze-Rijen 40,5 graden waargenomen. Dit is de hoogste temperatuur sinds het begin van de metingen en tijdens de zomer van 2019 kwam de temperatuur in Nederland voor het eerst boven de 40 graden uit.
Kou
Ook koude temperaturen kunnen een niet te onderschatten risico zijn tijdens evenementen. De temperatuur kan bijvoorbeeld door een weersomslag of stevige buien binnen korte tijd flink dalen. Vooral tijdens buien in het voorjaar kan het gebeuren dat het kwik 5 graden of zelfs meer zakt. Door een gure wind kan de gevoelstemperatuur enkele graden lager liggen. Ook tijdens heldere omstandigheden kan het ’s avonds en ’s nachts gemakkelijk afkoelen, zeker als festivalgangers in hun tenten dicht aan de grond liggen. Een extra deken in de tent of een vestje/jas op het festivalterrein is dan een must.
Er is sprake van onderkoeling wanneer de lichaamstemperatuur (kerntemperatuur) onder 35 graden uitkomt. Meestal ligt deze waarde tussen 35,5 en 37,5 graden. Raakt het lichaam onderkoeld, dan probeert het zo veel mogelijk warmte te produceren, bijvoorbeeld door het samentrekken van spieren: we gaan rillen en klappertanden. Ook de bloedvaten trekken samen om het warmteverlies via de huid te beperken met als gevolg koude, droge en bleke huid. Dit zijn de eerste signalen van onderkoeling. In een verder stadium van onderkoeling daalt de bloeddruk en het hart gaat minder snel kloppen. Hierdoor treedt sufheid en vermoeidheid op omdat minder zuurstof wordt getransporteerd.
Zonkracht
Zonder bescherming in de zon kan de uv-straling ongehinderd de huid binnendringen. Vooral de uv-B (280–320 nm) maar ook de uv-A-straling kan snel zonnebrand veroorzaken die gepaard gaat met een rode en pijnlijke huid. Bij een ernstige zonnebrand kan de betreffende persoon hoofdpijn, duizeligheid en koorts krijgen. Hoe lang een mens zonder bescherming in de zon kan blijven is afhankelijk van zijn of haar huidtype. Een donkere huid beschermt beter tegen uv-straling. Afhankelijk van de breedtegraad, bewolking en andere omstandigheden kan een uv-index worden aangegeven.
De uv-index (UVI) is een eenvoudige manier om de sterkte van ultraviolette stralen te kwantificeren en wordt als een dagelijkse maximum gegeven. De wereldwijd gangbare index houdt rekening met de bewolking en de dikte van de ozonlaag die een directe invloed hebben op de ultraviolette straling op de grond. De huid vergeet niets en daarom kan uv-blootstelling leiden tot zonneschade en op langere termijn zelfs tot huidkanker.
Vanaf half juni, vindt er elk weekend wel een festival of evenement plaats en juist in deze periode ligt de zonkracht tussen 6 en 8. De onbeschermde huid verbrandt dan al in 10 tot 15 minuten. Wat kunnen de festivalorganisatoren doen? Festivalbezoekers hebben soms ook sturing nodig; het neerzetten van grote zonnebrandflessen op de festivals kan bijvoorbeeld helpen. Lees hier meer tips.
Weerbewaking door Infoplaza
Het weer kan op verschillende manieren een uitdaging zijn op festival. Een uitgebreide weersverwachting kan hierin het verschil maken zodat festivalorganisatoren zich optimaal kunnen voorbereiden. De meteorologen van Infoplaza staan 24/7 voor u klaar om u op de hoogte de houden van de laatste weersverwachting.
